Αφιέρωμα στην Ιστορία του Σοποτού Ευάγγελος Π. Παπανούτσος: περίοδος 1900-1982

Ο Έλληνας στοχαστής, όπως τον χαρακτηρίζουν , δοκιμιογράφος και παιδαγωγός, θεωρούμενος ως ο τελευταίος εκπρόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, γεννήθηκε στον Πειραιά στις 27 Ιουλίου του 1900 και πέθανε στην Αθήνα στις 3 Μαΐου του 1982. Η καταγωγή του ήταν από το χωριό μας , το Σοπωτό, για αυτό και η προτομή του στην πλατεία του χωριού μας.

Φοίτησε στην Θεολογική Σχολή των Αθηνών (1915-1919). Ως εκπαιδευτικός στο Αβερώφειο Γυμνάσιο της Αλεξάνδρειας (1920-1931) επηρεάστηκε από του πνευματικούς κύκλους της πόλης και στράφηκε στην Φιλοσοφία. Με την οικονομική υποστήριξη ενός πλούσιου Αλεξανδρινού, του Χ.Νομικού, σπούδασε Φιλοσοφία, Παιδαγωγική και κλασική Φιλολογία στην Γερμανία (1924-1926), όπου επίσης παρακαλούσε τις νέες μεθόδους διδασκαλίας σε πειραματικά σχολεία. Συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Τύμπιγιεν (1926-1927, όπου έγινε διδάκτωρ της Φιλοσοφίας με την διατριβή του «Το Θεολογικό βίωμα στον Πλάτωνα»), και στο πανεπιστήμιο των Παρισίων.

 Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1931 και ως οπαδός του δημοτικισμού πλέον ανέλαβε τη διεύθυνση παιδαγωγικών σχολών σε διάφορες πόλεις. Όταν η κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου ίδρυσε το 1964 το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο με πρόεδρο τον Ι.Θ. Κακρίδη, ο Παπανούτσος, ως γενικός γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας, υπήρξε πρωτεργάτης της περίφημης εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, η οποία καταργήθηκε το 1967, για να υιοθετηθεί σχεδόν αυτούσια από την κυβέρνηση Καραμανλή μετά τη Μεταπολίτευση και να διατηρηθεί στα βασικά της σημεία μέχρι σήμερα.

  Οι κυριότερες μεταρρυθμίσεις του ήταν μεταξύ άλλων, η καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας στην Εκπαίδευση και ο διαχωρισμός της Μέσης Εκπαίδευσης στις βαθμίδες Γυμνασίου και Λυκείου.

  Διετέλεσε αντιπρόεδρος του «Αθηναϊκού Τεχνολογικού Ομίλου» και βουλευτής επικρατείας στην πρώτη Δημοκρατική Βουλή. Επί 20 χρόνια δίδαξε Φιλοσοφία, Ψυχολογία και Παιδαγωγική στον μορφωτικό σύλλογο «Αθήναιον». Υπό την διεύθυνση του κυκλοφόρησαν 15 τόμοι της επιθεώρησης «Παιδεία» (1946-1961) και 100 τόμοι αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων , έκδοση Ι. Ζαχαρόπουλου (1954-1958). Εκλέχτηκε βουλευτής επικρατείας με το κόμμα της «Ένωσης Κέντρου» κατά την μεταπολίτευση και το 1980 έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

  Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει δεκάδες βιβλία, όχι μόνο στην Ελληνική, αλλά και στην γερμανική, την αγγλική και τη γαλλική. Εργασίες του Ε.Π. Παπανούτσου έχουν δημοσιευτεί σε  πολλά επιστημονικά περιοδικά της Ευρώπης και της Αμερικής.

  Ο Παπανούτσος αντιμετώπισε με υποψία τον σύγχρονο επιστημονικό και αποφάνθηκε ότι η ανθρώπινη φύση δεν υπόκεινται πραγματικά στις διάφορες μεθοδολογικές κατασκευές των εργαστηρίων: «Είναι μάταιο για τον επιστήμονα να προσπαθεί να ανακαλύψει την αλήθεια για την ανθρώπινη φύση χωρίς πρώτα να έχει καταλάβει τον ίδιο του τον εαυτό, χωρίς πρώτα να έχει ασχοληθεί με την κλασική διερεύνηση της ανθρώπινης ύπαρξης. Σύμφωνα με τον Παπανούτσο, η γνωστική δραστηριότητα του ανθρώπου περιλαμβάνει ως αντικείμενο της όχι μόνο την φύση και τον πολιτισμό, τους τρόπους και τα μέσα που το μυαλό μας χρησιμοποιεί για να θεωρητικολογεί για αυτά, αλλά κατά κύριο λόγο τις ικανότητες του πνεύματος μας να γνωρίζει την πραγματικότητα με έναν πιο εξειδικευμένο τρόπο, δηλαδή να αναλύει και να συνθέτει όλες τις απόψεις τις ζωής, την γνωστική, την ηθική και την αισθητική. Ο άνθρωπος με την δραστηριοποίηση της γνωστικής τους ικανότητας θέτει τα όρια αυτής της ίδιας της γνωστικής του ικανότητας».

Ελληνική Εργογραφία:

Το πρόβλημα της ελευθέρας βουλήσεως, 1921

Πραγματισμός και Ουμανισμός, 1924

Εισαγωγή εις την Φιλοσοφίαν της Θρησκείας, 1927

Τριλογία του Πνεύματος, 1928

Περί Τέχνης, 1930

Περί Ηθικής, 1932

Περί Επιστήμης, 1936

Αισθητική, 1948

Ηθική, 1949

Γνωσιολογία, 1954

Νεοελληνική Φιλοσοφία, τόμοι 2, 1954-956

Παλαμάς, Καβάφης, Σικελιανός, 1955

Η ηθική συνείδηση και τα προβλήματα της, 1962

Φιλοσοφικά Προβλήματα, 1964

Αγώνες και αγωνία για την Παιδεία, 1965

Στοιχεία Ψυχολογίας, σχολικό, 1966

Το Θρησκευτικό βίωμα του Πλάτωνα (μετάφραση από τα γερμανικά στα ελληνικά της διδακτορικής διατριβής του «Das religiose Erleben bei Platon»), 1968

Λογική, 1970

Ο  λόγος και ο άνθρωπος, 1971

Ψυχολογία, Πρακτική Φιλοσοφία, 1973

Το δίκαιον της πυγμής, 1976

Η παιδεία το μεγάλο μας πρόβλημα, 1976

Η κρίση του πολιτισμού μας,1978

Βιβλιογραφία:

Παναγιώτης Ν. Χιώτης, « Η Παράδοση του Διαφωτισμού στην Ελλάδα, εκδόσεις «Ενάλιος» Αθήνα, 1998

                                                                                                              Αλίσια Σπυροπούλου